Barýþ Samancý

Forumlarda gezinirken bazý kiþilerin silverlight uygulamalarý için webservis yazdýklarýný, localde çalýþtýrdýklarýný fakat sunucuya attýklarý zaman çalýþtýramadýklarýný okudum. Bu yazýmda bu sorunun üstesinden nasýl gelineceðini ve en basit haliyle silverligt uygulamalarý için webservis yazýp nasýl kullanabileceðimizi göstereceðim.

Silverlight uygulamalarýna istekte bulunulduðunda uygulama sunucudan istemcinin bilgisayarýna indirilir ve istemcinin bilgisayarýndaki sl runtime vasýtasýyla browser üzerinde çalýþmaya baþlar. Haliyle silverlight uygulamamýz sunucudan habersiz olarak istemcinin bilgisayarýnda çalýþýr. Sunucudaki bir bilgiye eriþmek istediðimizde veya sunucuya mesaj, veri göndermek istediðimizde webservislerini kullanýrýz. Örneðin sunucudaki veritabanýný kullanmak istediðinizde veya benim gibi sýkça sunucudaki dosya ve dizinleri dinamik olarak almak istediðinizde webservislerini kullanabilirsiniz.Bu yazýmda benim sýklýkla fotoðraf galerisi, mp3 player tarzý uygulamalarýmda kullandýðým bir yöntemi göstereceðim.

Zaman zaman arama yaparken bilgisayarýmýn derinliklerinde daha önceden yaptýðým çalýþmalara denk gelip þaþýrýyorum. Geçen gün ise bir döküman ararken öðrencilik yýllarýmda üzerinde çalýþtýðým, üniversite bittikten sonraysa heralde unuttuðum iki adet çalýþmaya denk geldim. Uygulamalarý görünce bunlarý benmi yapmýþým diye aðzým açýk kaldý :D inanýlmaz bir duygu. Bu yazýmda bu uygulamalardan ilki olan görüntü iþleme teknikleri ile plaka tanýma sisteminin tanýtýmýný bulacaksýnýz.

Günümüzde çok popüler bir halde olan görüntü iþlemenin gelecekte epey ilerleyerek geliþeceðini, günlük hayatýn içine kadar gireceðini düþünüyorum. Bana göre bilim kurgu filmleri gerçek hale gelecek :). Görüntü iþleme çeþitli sensörler ile (CMOS , CCD , vb ) görüntünün yakalanýp sayýsal hale getirilmesi, ardýndan sayýsal hale getirilen görüntünün çeþitli algoritmalar, yöntem ve teknikler ile anlamlandýrýlýp sayýsal sistemler üzerinde (bilgisayar, cep telefonu, mikrodenetleyiciler)  kullanýlabilir hale getirilmesidir. Görüntü iþleme ile yapýlabilecekler tamamen sistemin niteliklerine ( kýzýlötesi, termal, rgb, vb) ve sistemi kuranlarýn amacýna baðlýdýr. Aþaðýda derlediðim þekilde görüntü iþlemenin kullaným alanlarýndan bazýlarýný görebilirsiniz.

Þuan geliþtirdiðim bir gömülü sistem uygulamasýnda beyin olarak kullanmak üzere aldýðým LPCXpresso kitine giriþ niteliðinde bir göz atýp hem kiti hem Cortex-M3 iþlemci çekirdeðini hemde LPC1768 iþlemcisini yüzeysel olarak inceleyelim. LPCXpresso kitleri þuan için LPC1100, LPC1300 ve LPC1700 ailelerinden iþlemcileri desteklemektedir. Benim kullanmýþ olduðum kitin iþlemcisi LPC1768 dir. Kitin genel yapýsý aþaðýdaki þekil ve fotoðraflarda gözükmektedir.

Bu yazýmda þuan üzerinde çalýþtýðým bir projede geçici olarak kullanmak üzere aldýðým 433Mhz bandýnda haberleþen ATX,ARX kablosuz alýcý ve verici modülleri test edeceðiz. Bu modülleri duymayan yoktur heralde.Kullandýðým modülleri Udea’dan aldým.Datasheetlerine Udea’nýn sitesinden ulaþabilirsiniz.

Modüller 433.92Mhz lik bir frekansta çalýþmaktadýr ve ASK modülasyon kullanmaktadýr.Konuya biraz daha hakim olmak bakýmýndan basit olarak ASK ve FSK modülasyonlara bir göz atalým. ASK modülasyonda sinyalin frekansý sabittir, genliði deðiþtirilir. Gönderilecek olan lojik mesajýn seviyesine göre birden fazla genlik kullanýlabilir.Uygulamamýzda veriyi binary olarak gönderdiðimizden modülasyonda tek genlik kullanýlmaktadýr. Lojik 1 için A genliðinde bir sinyal gönderilirken lojik 0 için gönderilen sinyalin genliði 0 dýr. FSK modülasyonda ise sinyalin genliði sabit olup frekansý deðiþmektedir.Lojik 1 için sinyalin frekansý artarken lojik 0 için frekans düþer.Aþaðýdaki þekillerde ASK ve FSK modülasyon gösterilmiþtir.

Bu yazýmda sitemdeki silverlight saati nasýl yaptýðýmý anlatacaðým.Bir kaç sene önce Ýzmire giderken trende can sýkýntýsýna yapmýþtým :) geçtiðimiz günlerde neden bunu siteme eklemiyorum deyip sað alana yapýþtýrdým :)

Kodlamasý inanýlmaz basit ve þýk bir görüntü sunduðunu düþünüyorum. Aslýnda dört adet grafikten baþka birþey deðil. En altta zemin, üzerinde saat,dakika ve saniye çubuklarý var. Bilgisayardan zamaný alýp bir timer ile bu çubuklarýn açýsýný deðiþtiriyoruz :) Saatin görüntüsü yandaki þekildeki gibidir. Eðer makinanýzda microsoft silverlight runtime ý yoksa yandaki þekil yerine install microsoft silverlight yazan bir þekil göreceksiniz. Buna týklayarak microsoftun sunucularýndan 4-5mb civarý olan silverlight runtime ý indirip kurabilirsiniz. (Bunu macromedia nýn flash playerý olarak düþünün) Bu sayede silverlight uygulamalarýný sorunsuzca görüntüleyebilirsiniz. Þimdi saati nasýl yaptýðýma geçelim.

Bu yazýmda platform baðýmsýz olarak mikroiþlemcili sayýsal sistemlerde istenilen görevlerin delay fonksiyonlarý ile geciktirilerek çalýþtýrýlmasý yerine görevlerin zamanlanmasýný, co-operative ve multitasking yapýlý sistemlerin çalýþma mantýðýný basit olarak inceleyeceðiz.

Kompleks uygulamalarda mikroiþlemcinin çalýþtýrmasý gereken birden fazla görev olmaktadýr.Bunlara örnek olarak haberleþme görevleri,ölçüm görevleri, hesaplama görevleri gibi görevleri verebiliriz.Saðlýklý bir sistemde bu görevlerin hepsi uyum içerisinde çalýþmalýdýr.Mikroiþlemci bu görevlerden ayný anda sadece birtanesini çalýþtýrabilmektedir. Bir görev çalýþýrken diðerleri beklemekte ve bekleyerek boþa geçirdikleri zaman ölü zaman olarak deðerlendirilmektedir.Dolayýsýyla kapsamlý uygulamalarda bir iþlem yapýlýrken o iþlemin mümkün olduðunda çabuk bitirilip akýþýn diðer görevlere verilmesi istenir.Delay ve bekleme mantýðýndan mümkün olduðunca uzak durulmasý istenir.Bu çalýþma biçimine co-operative çalýþma denilmektedir.

Kullandýðýmýz bilgisayarlarda buna benzer þekilde çalýþmaktadýr. Aslýnda bir anda sadece bir görev çalýþmaktadýr fakat siz ayný anda müzik dinleyip, dosya indirip, yazý yazabilir okuyabilirsiniz.Tüm bu iþlemler 10ms gibi zaman periyotlarý ile sýra sýra çalýþtýrýldýðýndan bize ayný anda çalýþýyorlarmýþ gibi gelirler (tabi birde görevlerin önem sýrasýda vardýr).Bu çalýþma biçmine multitasking denilmektedir (çok çekirdekli iþlemcilerde ayný anda çekirdek sayýsý kadar görev çalýþmaktadýr). Aþaðýdaki þekilde delay mantýðý kullanan ve zamanlanmýþ co-operative çalýþan sistemlerin karþýlaþtýrýlmasý üzerine bir örnek gösterilmiþtir. 

Bu yazýmda CAN protokolünün yapýsýný ve çalýþma mantýðýný donanýmdan baðýmsýz olarak sizlere anlatmayý planlýyorum.Burdaki bilgiler ARM, AVR, PIC vb gibi iþlemcilerin hepsi için geçerlidir.Burada yazdýklarým zamanýnda LPC2000 programlama klavuzu adlý e-kitabýmý hazýrlarken internetten araþtýrýp edindiðim bilgilerin derlemesidir.Bu kadar kapsamlýsýný baþka yerde bulamassýnýz :) Bu yazýmda donanýma girmeden sadece CAN sisteminin iþleyisini ve mantýðýný anlatacaðým.Eðer kelimeler öðretir örnekler yol gösterir diyenlerdenseniz, donaným ve kod incelemek istiyorsanýz LPC2000 Programlama Klavuzu adlý e-kitabýmdaki CAN baþlýðýna bakabilirsiniz, burdaki bilgiler de kitabýmdan alýntýdýr.

Controller Area Network (CAN) protokolü 1983 yýlýnda omototiv sektöründe kullanýlmak üzere Robert Bosch tarafýndan geliþtirilmeye baþlanmýþtýr ve resmi olarak 1986 yýlýnda kullanýlmaya baþlanmýþtýr. Araçlarda bulunan kablo aðýnýn azaltýlmasý amaçlanmýþtýr.Bu protokol sayesinde motor, frenler, klima, çeþitli sensörler gibi birimler arasýnda 10 larca kablo yerine sadece 2 kablo kullanýlmaktadýr.CAN protokolü baþta otomotiv alanýnda kullanýlsada veri iletim hýzý,hata oranýnýn düþüklüðü ve uygulama kolaylýðý gibi sebeplerden dolayý mikroiþlemcili sistemlerde de çoðu kiþi tarafýndan bireysel uygulamalarda kullanýlmaktadýr.Ýletiþim hýzý 40m de 1Mbit/sn iken 1km uzaklýklarda 40Kbit/sn ye düþmektedir.Yapýlan olasýlýk hesaplarýna göre saðlýklý çalýþan bir CAN sisteminin tespit edilemeyen hata yapma olasýlýðý bir asýrda bir dir.

CAN diðer protokollerden farklý olarak adress temelli deðil mesaj temelli çalýþmaktadýr.Her mesaja özgü bir ID numarasý vardýr.Mesajlar çerçeveler ile iletilirler ve veri ve istek mesajlarý olarak ikiye ayrýlýrlar.Ýstek mesajlarýnda veri bulunmaz. Veri mesajlarýnda ise en fazla 8 bytle lýk veri aktarýlýr.CAN2.0A ve CAN2.0B olmak üzere 2 tane standartý vardýr.Bunlar arasýndaki fark mesaj uzunluklarýnýn farklý olmasýdýr.Bunlar ilerleyen kýsýmlarda anlatýlacaktýr.

Bu yazýmda ICD2 klonunu inceleyeceðiz. ICD2 microchip firmasýnýn kendi üretmiþ olduðu mikrodenetleyicileri programlamaki debug etmek için geliþtirdiði bir cihazdýr. edaboard forumundaki bazý kullanýcýlar icd2 üzerindeki CY7C64613 entegresini PIC18F2550 ile deðiþtirmek istemiþler ve zamanla 18F4550 kullanan çeþitli kopyalar üretmiþlerdir. Ben bunlardan potyo2 versiyonunu kullanmaktayým.MPLAB IDE sine mükemmel entegre olmakta, programlama ve debug yapabilmektedir. Programlama hýzý iyi olmasýna karþýlýk biraz yavaþ debug yapýyor.Uzun bir süredir kullanmaktayým ve þimdiye kadar bir sorunla kaþýlaþmadým. Yaptýðým devrenin fotografýnýný aþaðýda görebilirsiniz.